حقوق ورزشی (1)

تعریف حقوق ورزشی                              

   حقوق ورزشی یا حقوق ورزش یکی از گرایش­های علم حقوق است که به بررسی حقوقی حوادث در ورزش می­پردازد. واژه ورزش در این اصطلاح دارای مفهوم وسیعی است و عملیات و فعالیت­های ورزشی قهرمانی، جزئی از این مجموعه است. به طور کلی می­توان گفت که منظور از حوادث ورزشی تمامی جرائم و شبه جرائمی است که توسط ورزشکاران، معلمان، مربیان، مدیران، تماشاگران، سازندگان و تولید کنندگان لوازم ورزشی و تجهیزات و امثال آن­ها به طور گسترده یا غیر مستقیم در رابطه با ورزش انجام می­گیرد. موضوع این وقایع ممکن است سلامتی، جان، اموال، حیثیت، شرافت و سایر حقوق قانونی اشخاصی باشد که در محدوه ورزش به نحوی حضور دارند.

   اهداف حقوق ورزشی

   موضوع حقوق ورزشی تمامی تخلفاتی است که در عرصه ورزش واقع و به نحوی به حقوق دیگران لطمه وارد می­آورد. در تحلیل حقوقی این تخلفات به بررسی وصف خلاف قانون بودن آن­ها پرداخته خواهد شد و تحت عنوان جرم یا شبه جرم طبقه­بندی می­شوند و بالاخره مطالعه واکنش جامعه در مقابل چنین تخلفاتی مطرح است. این واکنش­ها گاهی به عنوان مجازات­ها از قبیل جزای نقدی، شلاق، حبس، محرومیت از حقوق اجتماعی و حتی اعدام مجرم اعمال می­شود و هرگاه تخلف، وصف شبه جرم داشته باشد، متخلف ملزم به جبران خسارت خواهد بود. البته هر چند یکی از اهداف مجازات، ارعاب مرتکب و سایرین است و این هدف با اعمال مجازات به طور قهری معمولاً محقق می­شود اما هدف ما در ارائه حقوق ورزشی به گونه­ای مطرح می­شود که بتواند متضمن اهداف زیر باشد:

1 – افزایش آگاهی­های حقوقی جامعه ورزش در محدوده حقوق ورزشی

2 – استفاده از این آگاهی­ها در راستای جلوگیری از وقوع حوادث ورزشی

 3 – شفاف­تر کردن نقش حیاتی ورزش از دیدگاه حقوق ایران

4 – تشریح وظایف و اختیارات مدیران ورزشی از نظر حقوقی

5 – ارائه انواع تدابیر حقوقی که قبل و بعد از وقوع حوادث ورزشی باید اتخاذ شود.

6 – مطلع کردن جامعه ورزش از پی­آمدهای حقوقی تخلفات در ورزش

   و مهم­ترین نتیجه حاصل از این اهداف، در امان نگهداشتن سلامت جسمی، روانی و حیثیتی ورزشکاران و نیز مصون داشتن مدیریت­های ورزشی از مسئولیت­های قانونی است.

مصادیق وظایف حقوقی دبیران تربیت‌‌بدنی

احراز سلامتی اولین وظیفه مراقبتی

   تربیت‌بدنی فرایندی است آموزشی-تربیتی که هدف آن بهبود بخشیدن به اجرا و رشد انسان از طریق فعالیت‌های جسمانی است و حرکت زیر بنای تربیت‌بدنی. بنابراین لازمه نخستین برای دست‌یابی به این هدف سلامت کسی است که می‌خواهد از طریق ورزش اقدام نماید و آنگاه که ورزشکار تحت نظر معلم یا مربی به فعالیت می‌پردازد. این تکلیف یعنی احراز سلامت بر عهده اوست و موظف است قبل از ارجاع هر حرکتی به ورزشکار از سلامت او اطمینان حاصل کند.    

   نحوه اطلاع مربی از سلامت ورزشکار محدود نیست ولی در مورد هر گروهی از آنها اقدامات ویژه‌ای ضروری است.معلمین ورزش در مدارس باید برای هر دانش‌آموز پرونده‌ای در این مورد تشکیل دهند و برگ اول آن فرمی است که پزشک، سلامت عمومی او را برای پرداختن به فعالیت‌های ورزشی تأیید کرده است. از نظر حقوق ورزشی تشخیص بیماری دانش‌آموزان از وظایف معلمین ورزش نیست ولی چون اولین اثر فعالیت ورزشی افزایش ضربان قلب از حدود 70 به چیزی نزدیک به دو برابر در مدت بسیار کوتاهی است احتیاط اقتضا دارد که معلم ورزش از توانایی دانش‌آموز برای تحمل بار چنین فعالیتی مطمئن باشد. از یک طرف تشخیص بیماریهای قلبی، تنفسی، عصبی و روانی و غیره دانش‌آموزان بدون معاینه طبی میسر نیست و از سوی دیگر چون معلم ورزش، صالح و مجاز به ضمن معاینات نیست، لذا وظیفه مراقبتی او ایجاب می‌کند که بدون تأییدیه پزشکی اجازه فعالیت ورزشی ندهد.معلمین ورزش باید به خاطر داشته باشند که اظهارات دانش‌آموزان مبتنی بر سلامت کامل و آمادگی برای انجام فعالیت ورزشی رافع تکلیف و مسئولیت آنها نیست و چنانچه به دانش‌آموزی که دچار ناراحتی است اجازه فعالیت ورزشی داده شود و یا او را ملزم نمایند و در اثر همین ناتوانی دچار ضایعه‌ای شود استناد به اظهارات یک طفل رافع مسئولیت نخواهد بود. در عین حال تأیید پزشک مبنی بر سلامت دانش‌آموز هرگز به معنای این نیست که می‌توان به وی بدون توجه به آمادگی‌های قبلی، فعالیت ورزشی سنگینی را ارجاع نمود و لذا مفهوم حقوقی سلامتی دانش‌آموز صرفاً متضمن این معنا است که وی آمادگی شروع به فعالیت‌های ورزشی را دارد. به همین دلیل معلمین ورزش باید در جریان فعالیت‌های ورزشی به طور مستمر به واکنش غیر عادی دانش‌آموزان در مقابل حرکت‌های مختلف، حساس بوده و با اتخاذ تدابیر مقتضی به وظیفه مراقبتی خود عمل و از بروزحادثه جلوگیری نمایند.

    خلاصه این که هرگونه بی توجهی معلمین ورزش به اطمینان از سلامتی دانش‌آموز قبل از پرداختن به فعالیت ورزشی بی احتیاطی محسوب و زمینه‌ساز مسئولیت های قانونی آنها خواهد بود. توصیه می‌شود که در صورت بروز حادثه برای دانش‌آموزان در فعالیت‌های ورزشی یا غیر آنها مانند شکستگی، ضربه مغزی، اغماء و امثال آنها بدون ارائه مجوز پزشکی از فعالیت مجدد آنها قویاً جلوگیری شود.

چرا پیاده روی؟

   پیاده روی یک فعالیت طبیعی است که به بهبود سلامتی کمک می­کند و به عنوان محور تحول در زندگی ماشینی امروز محسوب می­شود و دید افراد را نسبت به سلامتی و تندرستی تغییر می­دهد. بسیاری از متخصصان معتقدند پیاده روی یکی از مناسب­ترین فعالیت­های هوازی برای بزرگسالان است که شدت آن قابل کنترل است. امروزه پیاده روی در بسیاری از کشورها به یکی از بزرگ­ترین فعالیت­های سالم سازی تبدیل شده است که تمامی افراد در هر سن و سال در آن شرکت می­کنند و به عنوان ورزش همگانی مورد استقبال جهانیان قرار گرفته است.

   پیاده روی در واقع یک فعالیت هوازی، مفرح، با فشار و تنش کم است که میزان کارایی قلب و شش­ها را بالا می­برد بدون آن که خطری برای شما ایجاد شود و سر انجام این که پیاده روی، روش و طرز تفکر شما را نسبت به زندگی و کار تغییر می­دهد. شروع پیاده روی، قدم گذاشتن در جاده تندرستی است، جاده­ای که می­توانید همچنان در آن به پیش روید و زندگی خود را با سلامتی و نشاط توأم سازید. پیاده روی بهترین فعالیتی است که به وسیله فیزیولوژیست­های ورزشی، متخصصان بیماری­های قلب و کارشناسان علل چاقی و اعصاب و روان توصیه می­شود. پیاده روی یک فعالیت طبیعی عمومی است و برای همه گروه­های سنی مناسب است. تمام اعضای خانواده، پیر و جوان و حتی کسانی که از بستر بیماری برخاسته­اند، می­توانند از پیاده روی لذت ببرند. پیاده روی نیاز به مهارت خاصی ندارد، هر زمان و هر جایی می­توان آن را انجام داد و مطمئن­ترین و سالم­ترین نوع فعالیت هوازی بشمار می­رود.

تعاریف آمادگی جسمانی و اجزای آن

·   آمادگی جسمانی

-     توانایی فرد در انجام اعمال جسمانی حاصل از تلاش عضلانی

-     توانایی انجام کار عضلانی رضایت بخش

-   توانایی انجام کارها و وظایف روزمره با قدرت و هوشیاری بدون خستگی زودرس و با ذخیره انرژی برای لذت بردن از اوقات فراغت و توانایی روبرو شدن با حوادث اضطراری پیش بینی نشده

·   استقامت قلبی – عروقی

-     استقامت دستگاه گردش خون و تنفس برای انجام فعالیت­های نسبتاً طولانی مدت و توانایی برگشت سریع به حالت اولیه پس از انجام کار.

·   استقامت عضلانی

-     توانایی یک یا گروهی از عضلات برای انجام تعدادی حرکات یکنواخت یا انقباض نسبتاً طولانی است.

·   قدرت عضلانی

-     قابلیت بکارگیری نیروی یک یا گروهی از عضلات برای یکبار و با حداکثر کوشش در مقابل یک مقاومت.

·   انعطاف پذیری

-     قابلیت فرد در به حرکت درآوردن تمام یا بخشی از بدن در بیشترین دامنه حرکتی بدون آن که به مفاصل و عضلات وی آسیب برسد.

·   سرعت

-     قابلیت فرد در جلو راندن یا حرکت دادن تمام یا بخشی از بدن در فضا در کوتاه­ترین زمان ممکن

·   چابکی

-     قابلیتی است که انسان را قادر می­سازد تا با سرعت، حالت بدن و جهت حرکت را همراه با حفظ تعادل در فضا تغییر دهد.

·   تعادل

-     حفظ و نگهداری بدن بطور ارادی در یک حالت خاص

·   هماهنگی

-     به همکاری متقابل دستگاه­های عصبی – عضلانی و ارگان­های حسی یا به عبارت دیگر به توانایی کار درست اعضای بدن با یکدیگر

·   توان

 اشاره: از این شماره به بعد در نظر داریم با طرح سؤالاتی در زمینه مشکلات تربیت بدنی (بویژه درس تربیت بدنی) با کمک و یاری شما خوانندگان گرامی، راهکاری مناسب و عملی برای حل مشکلات پیدا نماییم.

 سؤال: چرا آموزش­های ارائه شده در مراکز دانشگاهی به دبیران تربیت بدنی، در ساعات درس تربیت بدنی اجرا نمی­شود؟ اجازه بدهید سؤال خود را کمی بسط بدهم. در مراکز دانشگاهی و در آموزش­های آکادمیک به دبیران تربیت بدنی ضمن آموزش مطالب علمی مرتبط با تربیت بدنی، نحوه آموزش مهارت­های گوناگون به دانش آموزان را می­آموزند. همه جا بحث این است که بایستی درس تربیت بدنی به همان صورتی که به دبیران آموزش داده شده، برای دانش آموزان تدریس شود. وزارتخانه بر این اصل تأکید دارند، سازمان نیز درصدد اجرای آن است، شهرستان­ها نیز در تلاشند که آن را به دبیران انتقال دهند. اما متأسفانه تنها چیزی که در مدارس (اکثریت) خبری از آن نیست اجرای درس تربیت بدنی می­باشد. زنگ تربیت بدنی خلاصه می­شود در حداکثر چند دقیقه­ای نرمش و بعد گروه بندی و پرداختن دانش آموزان به ورزش­های مختلف و البته بدون آموزش. (البته باید گفت که بعضی از همکاران در مدارس کاملاً بر اساس آموزش­های دیده شده تدریس می­کنند.)

نظارت اداره بر چگونگی اجرای درس تربیت بدنی تا چه حدی می­باشد؟

   اصولاً در ارزشیابی دبیر تربیت بدنی، چگونگی اجرای درس تربیت بدنی لحاظ می­شود؟

   وقتی از دبیران علت عدم اجرای درس تربیت بدنی را سوال می­کنید، گناه را به گردن اداره می­اندازد یا از کمبود امکانات می­نالند و یا عدم همکاری مدیر مدرسه را بهانه­ای برای عدم اجرای آن اعلام می­دارند و بعضی هم برگزاری بیش از حد مسابقات را بهانه می­کنند. مقصر کیست؟

   چگونه می­شود در این زمینه بگونه­ای عمل نمود تا شاهد تحول و رشد درس تربیت بدنی بود؟

   اجازه بدهید از زاویه­ای دیگر به این مسئله نگاه کنیم.آموزش و پرورش از دو کلمه مجزا تشکیل می­شود. بخش آموزش به مفاهیمی از قبیل علوم پایه و دروس تخصصی هر رشته می­پردازند و بخش پرورش نیز در راستای آموزش ما به پرورش قوای روحی و معنوی دانش آموزان می­پردازد تا به رشد و تکامل واقعی دانش آموزان کمک بکند.

رسالت تربیت بدنی در چرخه آموزش و پرورش چیست؟ آیا آن گونه که فعلاً به آن پرداخته می­شود در راستای اهداف ترسیمی است؟ رابطه درس تربیت بدنی با دیگر دروس چگونه باید باشد؟ چرا تربیت بدنی نتوانسته به عنوان یک درس در مدارس مطرح شود؟ چرا نگاه دانش­آموزان بعضاً اولیاء آنان به درس تربیت بدنی، از زاویه بازی و تفریح آن است؟

ارزشیابی درس تربیت بدنی تا  چه حد مانند دیگر دروس دارای جایگاه، ارزش و اهمیت است؟

و ده­ها چراهای دیگر که برآنیم در این مغال به آن پاسخ دهیم و در جهت بهبود وضعیت موجود پیشنهادهایی نیز ارائه نماییم.

<<شعبانعلی بسمل>>